Artikel in vakblad en radiogesprek over haptonomie en haptotherapie

Graag geef ik aandacht aan twee bijdragen aan de haptonomie die ik recentelijk weer tegenkwam. Het gaat om een interview over de geschiedenis en het perspectief van de haptonomie voor radio en een artikel met daarin enkele verhalen uit de haptotherapeutische praktijk in het vakblad voor haptonomie.

* Artikel in vakblad Haptonomisch Contact (2014)

In maart 2014 verscheen een artikel van me in het vakblad Haptonomisch Contact (HC) met daarin aandacht voor verhalen uit de praktijk. Onder de afbeelding van de omslag van het betreffende tijdschrift is het artikel te lezen. Van beschreven personen zijn de namen uiteraard veranderd.

‘Verlichting’ in de praktijk

Een enkele keer beschrijf ik gebeurtenissen van en met mensen in mijn praktijk. Ik haal ze uit mijn wat langere stukken over cliënten voor sessies intervisie met collega’s. In mijn persoonlijke wetenschap heb ik ervaren, en ervaar ik nog steeds bij anderen, dat haptonomie het leven wat lichter kan maken. Het beschrijven werkt verhelderend en ik vind het korter of langer beschrijven van gebeurtenissen gewoon leuk om te doen. ‘Gewoon leuk’ omdat het ook mij wat lichter maakt. Lees de verhalen van Ivo en Erik.

Door Leander Tijdhof

Ivo (25) meldt zich op aanraden van zijn psychotherapeute. Bij haar leerde hij over zijn gevoelens te praten, maar in zijn geval lijkt deze activiteit niet voldoende. ‘We weten niet of het zo is, maar ik lijk soms wel paranoia. Ik hoor alles van de buren, maar ik weet niet of het mijn verbeelding is. Soms loop ik van ellende te springen door mijn huiskamer’, zegt hij. De case van Ivo lijkt een vage, vooral ook omdat hij zegt dat hij veel verdriet voelt.
Ivo voelt zich vaak alleen, ook al heeft hij een relatie, en vertelt dat hij als pre-puber door een moord zijn vader verloor. Daarop werd hij de man in huis. Het leven teert hem uit en dat is hem aan te zien. Ivo is, eufemistisch gesteld, extreem slank. In haptonomisch aanraken wordt mij duidelijk dat hij sterk verbindingsgericht is en dat hij zijn gevoel goed op een ander kan richten. Ivo blijkt dan ook veel breder dan extreem slank.
De hoeveelheid energie die Ivo in zijn dagelijks leven voelt is laag. Hij weet of gelooft dat zijn energie, tijdens de moord op zijn vader, als het ware meegenomen is uit zijn leven. Vanuit rust door vormen van meditatie, werken met soorten familieopstellingen en een beperkt voedingsadvies gaan we met elkaar aan het werk. Haptonomisch aanraken zet Ivo vooral aan om te blijven delen. Het gebruiken van afgeleide vormen van familieopstellingen, zoals het werken met poppetjes of kussens, gebruiken we om door het maken van een beeld voor Ivo ingewikkelde relaties in kaart te brengen. Zoals de relatie tot zijn vermoorde vader een ingewikkelde blijkt.
Tijdens aanraken op zijn buik komt bij Ivo het verdriet makkelijk los. En als ik nu terugkijk heeft het huilen volgens mij steeds lang geduurd. Kennelijk werd dat wat veel was beroerd. Door aanraken, vooral van zijn benen, staat hij naar eigen zeggen als nieuw in het leven en geeft hij zichzelf niet meer weg. Een moeilijk te beschrijven maar voelbare trilling in zijn lichaam is langzaam verdwenen.
Het gaat nu, na ruim een halfjaar, wat beter met Ivo. Tot nu toe heeft hij vanaf zijn komst in mijn praktijk geen ‘paranoïde’ aanvallen of angstaanvallen meer gehad. Hij heeft op mijn aanraden nog altijd contact met zijn psychotherapeute en vindt het fijn als een extra steun in de rug nog af en toe langs te komen.

Ons onderzoek heeft Ivo wat lichter gemaakt. Dat onze haptonomische werkwijze mensen wat lichter kan maken blijkt ook wel uit de volgende recente gebeurtenis in mijn praktijk.

Erik (21) is een student psychologie en topsporter. Hij meldt zich op aanraden van zijn huisarts. Erik heeft problemen met het aangaan van relaties. Hij zegt dat hij terugschrikt van elke aanraking. Toen hij nog een relatie had konden Erik en zijn vriendin er nog weleens een grapje over maken. Maar nu voelt hij zijn reactie als een belemmering bij het maken van een nieuwe relatie. Hij voelt zich erg onzeker.
Over onzekerheid praten heeft niet zoveel zin vindt Erik, omdat hij merkt dat hij voor zijn gevoelens met anderen bijna letterlijk op de loop gaat: ‘en wat moet ik dan nog met gepraat’. Het lijkt erop dat elke uitnodiging van mijn kant om tot praten te komen wordt afgewezen: de antwoorden blijven kort. Hij kan zijn gevoelens niet goed richten omdat hij het liefst alleen maar van anderen af wil, zegt hij. Daardoor voelt Erik zich, behalve erg onzeker, vaak alleen.
Haptonomisch aanraken maakt duidelijk dat hij aanrakingen vermijdt. Erik voelt hard aan en trekt zich snel terug uit lichamelijk contact. Zijn energie raakt bij een aanraking eerder naar binnen dan naar buiten gekeerd waardoor negatieve gedachten over zichzelf lijken toe te nemen. Naar eigen zeggen eet hij door zijn negatieve gedachten de afgelopen tijd slecht en drinkt hij teveel alcohol. Dit gedrag belemmert hem in de sportbeoefening die juist nu, door aankomende kampioenschappen, zo belangrijk is.
Door zich te leren richten op een ander in zijn voelende vermogen is Erik na vijf sessies grotendeels klachtenvrij. Bovendien heeft hij een vriendin gekregen. Behalve aanraken hebben we veel bewegingsoefeningen gedaan met elkaar naderen en meer bij elkaar durven zijn. Het voedingspatroon van Erik is naar eigen zeggen verbeterd en drank wordt vermeden zodat hij zich wat beter op zijn sport kan richten.
Begrijpelijk is het voor mij dat Erik eerdere uitnodigingen om meer met gesprekken te doen afwijst. Ons werk zit immers vaak in het bijna onzegbare en het slechts voelbare en hij leek dit aan te voelen. Binnenkort kijken Erik en ik verder hoe het dan met hem gaat.

Annotatie

Drs. Leander P. Tijdhof, ‘Verlichting in de praktijk’, Haptonomisch Contact 25e jaargang maart 2014 pagina 15-17, Uitg. Van der Veer Media Blaricum.

* Radiogesprek geschiedenis en perspectief van haptonomie en haptotherapie

Artikelen van oud-hoofdredacteur van het vaktijdschrift Haptonomisch Contact en haptotherapeut Wim Laumans beschrijven steeds het ethisch fundament van de haptonomie. Haptonomie en ethiek zijn immers sterk met elkaar verbonden. In 2019 maakte ik een vooropgenomen radiogesprek met Wim Laumans over de ethiek, filosofie en het perspectief van de haptonomische benadering, waaronder haptotherapie, dat sinds kort ook via YouTube te beluisteren is. Het gesprek is daarnaast voor de geschiedenis van de haptonomie belangwekkend.